O Fototece
„Poszukiwacze Skarbów” – akcja społeczna Filmoteki Narodowej
Filmoteka Narodowa jest jedyną instytucją w Polsce, która w sposób profesjonalny gromadzi, konserwuje i digitalizuje przedwojenne materiały filmowe. Od założenia Filmoteki Narodowej w 1955 roku udało się odnaleźć w różnych miejscach i uratować ponad 160 przedwojennych filmów fabularnych oraz dziesiątki filmów dokumentalnych – po drugiej wojnie światowej uznanych za zaginione. Wciąż jednak stanowi to tylko część produkcji przedwojennej kinematografii polskiej – z fabularnych filmów niemych zachowało się do dziś zaledwie 5% tytułów, z fabularnych filmów dźwiękowych – 70%. Losy tych filmów w czasie wojny i po wojnie były różne. Wiele z nich przetrwało w ukryciu – dzięki pomocy osób prywatnych w kraju i za granicą. Filmoteka Narodowa dokłada wszelkich starań nie tylko w zakresie ochrony i restauracji zasobów własnych archiwów, lecz także nieustannie pozyskuje archiwalia od instytucji i osób prywatnych.
Ostatnio wspaniałe filmowe dzieła trafiły do archiwum Filmoteki Narodowej z Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego (IPMS) w Londynie, który przekazał Filmotece Narodowej wybrane pozycje ze swojego archiwum. Każdy taki dar, może okazać się bezcenny dla Filmoteki Narodowej i archiwum polskiej kinematografii. Dzięki taśmom otrzymanym z IPMS w Londynie uda się odtworzyć całe wersje kilku przedwojennych filmów, a na pewno zostaną one wzbogacone o nieznane dotąd fragmenty. Dlatego nieustannie zachęcamy do przekazywania starych taśm i fotosów (również negatywów i diapozytywów) do Filmoteki Narodowej.
Akcja społeczna „Poszukiwacze Skarbów”
Filmoteka Narodowa ogłasza poszukiwania i aktywnie zachęca do przekazywania starych taśm filmowych i fotosów do największego archiwum filmowego w Polsce.
Filmoteka Narodowa postanowiła uruchomić specjalną akcję społeczną, ponieważ nadal możliwe jest odnalezienie starych filmów. Taśmy filmowe mogą zalegać w starych budynkach, mieszkaniach, piwnicach, szafach, na strychach, a także wśród przedmiotów pochodzących sprzed wojny. Wiele takich skarbów wciąż odkrywa się w prywatnych domach w Polsce i za granicą. Niektóre z nich będą zamknięte w metalowych, okrągłych pudełkach, inne – bez zabezpieczenia – będą zwinięte w małe rolki. Nawet kawałek takiej taśmy może okazać się bezcenny – może być fragmentem nieznanego dziś filmu lub stanowić uzupełnienie kopii, która odnalazła się wcześniej jako niekompletna.
Żaden przedwojenny polski film nie jest kompletny – każdy z nich ma jakieś braki. Czasem brakuje tylko pojedynczych klatek, a czasem tym, co się zachowało, jest właśnie tylko kilka klatek. Odnalezienie każdej kolejnej kopii filmu daje nam nadzieję, że przynajmniej część tych braków uda się uzupełnić– mówi dyrektor Filmoteki Narodowej Anna Sienkiewicz-Rogowska.
Dzięki takim akcjom jak „Poszukiwacze Skarbów” do zbiorów Filmoteki Narodowej trafił fragment filmu „Kościuszko pod Racławicami” w reżyserii Orlanda z 1913 r. oraz fragmenty ekranizacji „Pana Tadeusza” z roku 1928 w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego.
Tym razem Filmoteka Narodowa zwraca się o pomoc w poszukiwaniach za pośrednictwem spotu stworzonego z fragmentu filmu „Robert i Bertrand” (1938) w reż. Mieczysława Krawicza z Adolfem Dymszą i Eugeniuszem Bodo. Głosem lektorskim do udziału w akcji społecznej zachęca Włodzimierz Press. Nagranie zrealizowano w Studiu Dźwiękowym Cafe Ole, a montażu dokonano w pracowni Repozytorium Cyfrowego Filmoteki Narodowej.
Jeśli znalazłeś stare taśmy filmowe lub fotosy (również negatywy i diapozytywy) koniecznie napisz do Filmoteki Narodowej: film@fn.org.pl.
Czekamy na kolejne skarby filmowe!
Spot promujący akcję społeczną Filmoteki Narodowej „Poszukiwacze Skarbów”, źródło: Filmoteka Narodowa (YouTube)
Instrukcja dla „Poszukiwaczy Skarbów”
Odnalazłeś na strychu ukrytą puszkę z filmem, czy też w zapomnianym pudełku z drobiazgami zauważyłeś strzępki starej taśmy, a może Twój dziadek przekazał Ci celuloidową pamiątkę z przedwojennych czasów? Nie wiesz, co zrobić ze znaleziskiem i boisz się je uszkodzić?
Wskazówki, jak zabezpieczyć i przechować znalezioną taśmę:
- Jeśli znalazłeś film w starym, zardzewiałym, metalowym pudełku służącym do przechowywania taśmy filmowej w rolce, możesz mieć problem z jego otwarciem. Taśma filmowa wydziela lotne związki, które wchodzą w reakcję z metalem, co powoduje korozję, a tym samym problemy z rozszczelnieniem pudełka. Nie należy w tym celu uderzać nim ani potrząsać, ponieważ prawdopodobnie jego zawartość jest krucha i delikatna. Wieko puszki można podważyć śrubokrętem bądź innym metalowym przedmiotem, jednocześnie unikając przemieszczania cennej zawartości.
- Jeżeli znalazłeś taśmę filmową w tekturowym bądź papierowym, zawilgoconym pudle, należy bezzwłocznie usunąć z niego zawartość, przekładając rolkę do suchego i czystego opakowania, najlepiej wykonanego z plastiku lub metalu. Pozostawienie jej w warunkach wilgotnych spowoduje ryzyko zakażenia mikrobiologicznego – taśma może pokryć się nalotem grzybni lub pleśni niszczącej zapisany na niej obraz.
- Staraj się jak najmniej dotykać znaleziony materiał filmowy ze względu na możliwość spowodowania uszkodzeń bądź trudno usuwalnych zabrudzeń. Taśma przechowywana w niewłaściwych warunkach zwykle ulega zniszczeniom mechanicznym nawet pod wpływem niewielkiego nacisku – może ulec rozerwaniu, zwłaszcza w obszarze perforacji. Ważne jest, aby przekładając ją do nowego pudełka, upewnić się, że nie zapomnieliśmy o żadnym fragmencie. Jeśli odnaleziona taśma zachowała się w strzępach, pozostawmy ją w pierwotnym opakowaniu, aby nie narazić jej na przemieszczanie poszczególnych części bądź pokruszenie lub rozdarcie.
- Umieściwszy taśmę w pudełku, nie opakowuj go w dodatkowe szczelne torby foliowe, które kumulują lotne substancje wchodzące w reakcję chemiczną z taśmą, co powoduje jej samodegradację. Pudełko odłóż w możliwie najbezpieczniejsze miejsce – z daleka od źródeł ciepła i wilgoci. Przede wszystkim należy unikać bezpośredniego kontaktu ze słońcem – nagrzana taśma nitrocelulozowa z łatwością ulega samozapłonowi. Ze względów bezpieczeństwa obowiązuje bezwzględny zakaz palenia w pomieszczeniach, w których przechowujemy materiał. Pamiętaj zatem, aby schować znalezisko z daleka od kominków, kuchenek i innych źródeł ognia.
- Prawidłowe przechowywanie taśmy filmowej w warunkach domowych powinno odbywać się w temperaturze nieprzekraczającej 18°C i przy względnej wilgotności powietrza RH nie większej niż 35%. W celu zwiększenia wilgotności powietrza, co zazwyczaj niezbędne jest w okresie grzewczym, możemy użyć nawilżacza bądź pojemników z wodą o dużej powierzchni parowania (np. szerokie, płaskie kuwety). Latem, kiedy temperatura powietrza przekracza 21°C, warto zamknąć okna i zasłonić je przed słońcem. Zachowanie odpowiednich warunków otoczenia uchroni taśmę zarówno przed zmianą parametrów fizycznych – skurczem – jak i przed uszkodzeniami mechanicznymi powstającymi na skutek kruchości wysuszonej taśmy, a także zatrzyma degradację chemiczną emulsji i podłoża powodującą nieodwracalne zmiany, a nawet całkowitą destrukcję materiału.
- Znalezionych materiałów nie należy odtwarzać w projektorze, ponieważ ryzyko uszkodzenia mechanicznego lub zabrudzenia taśmy oliwą jest wówczas bardzo duże. Najcenniejsze materiały filmowe powinny zostać objęte profesjonalną opieką konserwatorską, a następnie skopiowane lub zdigitalizowane. Unikatowe filmy poddane procesowi konserwacji i skanowania mogą być ponownie prezentowane współczesnemu widzowi.
Pamiętaj, że powyższy sposób zabezpieczenia materiałów filmowych jest formą doraźnej interwencji. Sposoby identyfikacji podłoża taśmy opisane są na stronie projektu NITROFILM.
W celu przeprowadzenia bezpłatnej, specjalistycznej ekspertyzy konserwatorskiej oraz filmoznawczej, dokonania oglądu, oceny stanu zachowania oraz wartości znalezionego materiału, zapraszamy do kontaktu ze specjalistami z Zespołu Konserwacji Taśmy Filmowej: kons_nitro@fn.org.pl.
Poradnik „Poszukiwacza Skarbów” dostępny jest na stronie projektu NITROFILM Filmoteki Narodowej.
Skarby filmowe z Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiegow Londynie trafiły do Filmoteki Narodowej
1 lutego 2017 roku Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego (IPMS) w Londynie przekazał Filmotece Narodowej wybrane pozycje filmowe ze swojego archiwum.
Uroczyste przekazanie filmów odbyło się 1 lutego 2017 roku w siedzibie IPMS w Londynie. W spotkaniu wzięli udział m.in. Dyrektor Filmoteki Narodowej Anna Sienkiewicz-Rogowska, Konsul RP w Wielkiej Brytanii Krzysztof Grzelczyk, Wiceprezes IPMS Michał Olizar, Wojciech Deluga (IPMS) oraz Filmograf Filmoteki Narodowej Michał Pieńkowski.
Wszystkie przekazane filmy zostały wyprodukowane w latach 30. XX wieku. Na kolekcję składają się tytuły na taśmie filmowej nitro i aceto 35 mm oraz na taśmie aceto 16 mm. Część z tych taśm została przekazana Instytutowi przez Konsulat RP w Londynie na krótko przed przejęciem placówki w 1945 roku przez nowe władze. Konsulat prezentował je przed wojną na pokazach promujących polską kulturę w Wielkiej Brytanii. Pozostałe z taśm były wykorzystywane podczas publicznych pokazów już w latach powojennych.
Wyjątkowe w tej kolekcji są kopie filmów „Prokurator Alicja Horn” (1933) w reż. Michała Waszyńskiego i Marty Flantz z Jadwigą Smosarską, „Dzień wielkiej przygody” (1935) w reż. Józefa Lejtesa z Franciszkiem Brodniewiczem oraz „Robert i Bertrand” (1938) w reż. Mieczysława Krawicza z Adolfem Dymszą i Eugeniuszem Bodo. Dotychczas filmy te znane były jedynie we fragmentach. W tej chwili, dzięki darowi IPMS, najprawdopodobniej uda się odtworzyć całe wersje tych filmów, a na pewno zostaną wzbogacone o nieznane dotąd fragmenty. Dużą wartość przedstawia także zachowana oryginalna czołówka do filmu „Robert i Bertrand” oraz „Szpieg w masce”, który dotychczas znany był tylko w wersji z czołówką litewską.
Z niecierpliwością czekamy na efekty prac filmografów i konserwatorów Filmoteki Narodowej oraz na powrót tych filmów na ekrany w cyfrowej jakości!
powrót do poprzedniej strony
