„Noce i dnie. Opowieść o filmie Jerzego Antczaka” – specjalna publikacja FINA i Wydawnictwa Bosz

14 września 2017 na rynku wydawniczym ukazał się album „Noce i dnie. Opowieść o filmie Jerzego Antczaka”. Publikacja Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego i Wydawnictwa Bosz swoją premierę będzie miała na 42. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (18 – 23.09.2017).

Album prezentuje ponad 300 fotosów pochodzących z archiwum Fototeki Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego, wykonywanych na planie przez Romualda Pieńkowskiego i Jerzego Troszczyńskiego, w tym arcyciekawe werki, czyli zdjęcia dokumentujące pracę ekipy. Układają się one w opowieść o miejscach i ludziach, wśród których upłynęło życie pary głównych bohaterów. 

O albumie

Album jest hołdem złożonym twórcom tego niezwykłego filmowego przedsięwzięcia, które w 1977 roku zostało nominowane do Oscara. Jest także próbą odpowiedzi na pytanie o przyczyny niesłabnącej popularności „Nocy i dni” (1975) wśród kolejnych pokoleń widzów. Odpowiedź po części jest znana: Jerzy Antczak zrealizował świetny, dynamicznie i bardzo współcześnie zmontowany film. Czego dowodem są Diamentowe Lwy za Najlepszy film 40-lecia Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Do dyspozycji miał plejadę znakomitych aktorów w tym odtwórców głównych ról – Jadwigę Barańską i Jerzego Bińczyckiego. Produkcję wspierali artyści najwyższej klasy, począwszy od autora zdjęć – Stanisława Lotha, poprzez projektantów kostiumów, scenografów, dekoratorów, dźwiękowców po współpracowników pionu technicznego i organizacyjnego. To chyba jednak nie wszystko. Wydaje się, że o powodzeniu przesądził także ów trudno uchwytny element, który Jerzy Antczak określa, jako „palec boży”. I nie chodzi tylko o szczęśliwe uporanie się z trudnościami i problemami, jakie piętrzyły się w czasie niemal dwóch lat realizacji filmu.

Jerzy Antczak w prawdziwie twórczym natchnieniu wybrnął ze wszystkich pułapek, jakie niosła ze sobą monumentalna, wielowątkowa powieść Marii Dąbrowskiej. Opowieść, mimo że rozpisana na niemal pół wieku, poprowadzona została z niezwykłą precyzją. Dzięki elastycznej ramie kompozycyjnej, jaką jest retrospekcja, wątki łączą się i przenikają nie gubiąc ani na moment punktu odniesienia, jakim jest postać Barbary Niechcic. Postaci drugoplanowe i te z planów dalszych, to mistrzowsko skonstruowane epizody tworzące wyraziste tło, ale stanowiące też wyśmienite, skończone mikroportrety. Realia przełomu XIX i XX wieku udało się oddać z pietyzmem i budzącym podziw znawstwem epoki. Całości dopełnia nadzwyczajna muzyka Waldemara Kazaneckiego, ze zniewalającym Walcem Barbary na czele.

Ten wielki trud i artystyczny wysiłek, poparty talentem i entuzjazmem całej ekipy zaowocował jednym z najpiękniejszych filmów polskiego kina, uwodzącego prostotą i jednocześnie głębią przesłania, życiową mądrością i psychologiczną prawdą. Niniejszy album podejmuje próbę zgłębienia istoty fenomenu niesłabnącego powodzenia arcydzieła Jerzego Antczaka, a jednocześnie nakreśla historię jego powstawania – równie fascynującą jak on sam.

Tę historię album przedstawia we wspomnieniach: Jerzego Antczaka, Jadwigi Barańskiej, Stanisława Lotha – autora zdjęć do filmu, Grzegorza Kędzierskiego – w trakcie realizacji szwenkiera, a po latach autora cyfrowej wersji filmu, Barbary Ptak – autorki kostiumów, znakomitych aktorów: Stanisławy Celińskiej, Beaty Tyszkiewicz, Elżbiety Starosteckiej, Magdaleny Zawadzkiej, Karola Strasburgera, Kazimierza Mazura. W publikacji znalazły się także obszerne fragmenty zarówno polskich, jak i zagranicznych recenzji towarzyszących premierze filmu, a później drodze ku licznym nagrodom festiwalowym i nominacji do Oscara.

Materiały archiwalne z zasobów FINA

Album prezentuje ponad 300 fotosów pochodzących przede wszystkim z archiwum Fototeki Filmoteki Narodowej – Instytutu, wykonywanych na planie przez Romualda Pieńkowskiego i Jerzego Troszczyńskiego oraz  zdjęcia dokumentujące pracę ekipy.  Tylko w kilku przypadkach uzupełnione one zostały ujęciami z kopii filmu. Prezentujemy także plakaty – zarówno polskie jak i zagraniczne – oraz programy do filmu. Wśród najciekawszych dokumentów – wart osobnego odnotowania – jest pełen zasłużonych hołdów dla kunsztu aktorskiego Jadwigi Barańskiej list Andrzeja Wajdy.

Zapraszamy do zapoznania się z materiałami archiwalnymi ze zbiorów Filmoteki Narodowej – Instytutu Anudiowizualnego, które dotyczą filmu „Noce i dnie”.

W cyfrowym archiwum Fototeki FINA znajduje się 2354 zdjęć, pochodzących z różnych kolekcji. Są to zarówno fotoreportaże z planu autorstwa Jerzego Troszczyńskiego, Romana Sumika, Romualda Pieńkowskiego, jak i zdjęcia produkcyjne.

Zapraszamy do odwiedzenia wirtualnego archiwum GAPLA – Galeria Plakatu Filmowego, gdzie znajdują się plakaty do filmu „Noce i dnie“ autorstwa: Jerzego Czerniawskiego, Waldemara Świerzego i Marka Freudenreicha.

Premiera albumu na 42. FPFF

Od 18 września w Księgarni Gdyńskiego Centrum Filmowego w Gdyni, podczas 42. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w specjalnej festiwalowej cenie można zakupić ablum „Noce i dnie. Opowieść o filmie Jerzego Antczaka” – monografię najsłynniejszego filmu Jerzego Antczaka, Przewodniczącego Jury Konkursu Głównego. 42. FPFF odbywa się w dniach: 18 – 23 września. 

Więcej informacji o festiwalu

Album do nabycia w Wydawnictwie Bosz oraz w Księgarni Gdyńskiego Centrum Filmowego w Gdyni i dobrych księgarniach na terenie całego kraju.