Gdańsk ’82. Festiwal, który się nie odbył | Kino Iluzjon | 3-9 września 2022

Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny zaprasza w dniach 3–9 września 2022 roku do kina Iluzjon na GDAŃSK’82. Festiwal, który się nie odbył. Zaprezentujemy filmy, które po wprowadzeniu stanu wojennego zostały wycofane z dystrybucji i odłożone na półki. Przez lata czekały na premierę lub nie doczekały się jej nigdy. W Iluzjonie pokażemy tytuły, które mogłyby tworzyć program Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w 1982 roku, m.in.: Przesłuchanie Ryszarda Bugajskiego, Przypadek Krzysztofa Kieślowskiego czy Kobietę samotną Agnieszki Holland.

W kinie Iluzjon zaprezentujemy filmy związane z gorącym okresem przemian społeczno- politycznych, w jaki weszła Polska po sierpniu 1980. Zdecydowana większość tych tytułów stanowiłyby program Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w 1982 roku. Profesor Tadeusz Lubelski określił ten okres w kinie genialnym sezonem. Przyniósł on przede wszystkim głośne Przesłuchanie Ryszarda Bugajskiego z najlepszą rolą Krystyny Jandy – najbardziej ostry i  dotkliwy dla władzy film, którego premiera odbyła się już w nowym ustroju. Andrzej Wajdy zrealizował Dantona, opowiadającego o dyktaturze za Rewolucji Francuskiej, z  pierwszorzędnym portretem Maksymiliana Robespierre’a w interpretacji Wojciecha Pszoniaka, niepokojąco podobnego do generała Jaruzelskiego. To także Kobieta samotna Agnieszki Holland – gorzkie rozliczenie obietnic poprawy ludzkiego losu, jakie obiecywał socjalizm, z genialnymi kreacjami Marii Chwalibóg i Bogusława Lindy. Wreszcie Wielki bieg Jerzego Domaradzkiego o propagandowej imprezie z lat pięćdziesiątych i manipulacjach jej organizatorów. Nawet Andrzej Barański, piewca prowincji, mistrz malowanego z bliska portretu bohaterów, nakręcił wtedy film o politycznym wydźwięku.

Obok obrazów portretujących lata pięćdziesiąte, jak Przesłuchanie, Wielki bieg, Niech cię odleci mara, zaprezentujemy te opowiadające o współczesności, z Kobietą samotną na czele i  Przypadkiem Krzysztofa Kieślowskiego, zadającym pytanie o to, czy nasz los jest determinowany zewnętrznie. Oba filmy po rekonstrukcji cyfrowej wzbogacone zostały o te sceny, które  w latach 80. wycięła cenzura. Współczesne filmy obrazują już nie moralny niepokój, ale rozpacz ich bohaterów. To Krzyk Barbary Sass z kreacją Doroty Stalińskiej, Odwet Tomasza Zygadły, Gry i zabawy Tadeusza Junaka (warszawska premiera filmu, o który upomniano się po latach, odbędzie się podczas festiwalu GDAŃSK ’82), Prognoza pogody Antoniego Krauzego, Wigilia’81 Leszka Wosiewicza, Klakier Janusza Kondratiuka.

Zaprezentujemy także trzy filmy, poruszające, po latach milczenia, zakazane tematy. Przede wszystkim Austerię Jerzego Kawalerowicza, opowiadającą o odchodzącym w XX wieku świecie tradycyjnej żydowskiej kultury, ze sceną zapowiadającą Zagładę; Dolinę Issy Tadeusza Konwickiego – film o Czesławie Miłoszu, który w 1980 roku dostał Nagrodę Nobla, ale i o  wielokulturowych Kresach, kraju lat dziecinnych obu artystów; Limuzynę Daimler-Benz Filipa Bajona o życiowych wyborach, podejmowanych pod silną presją nowej ideologii, oraz o  przeciwstawionych sobie żywiołach: polskim i niemieckim. Dziś to może dziwić, ale wówczas poruszanie tych tematów nie było oczywiste, a pojawienie się takich filmów stanowiło dowód na wyraźną odwilż polityczną, jaka nastąpiła w tzw. Karnawale Solidarności (od sierpnia 1980 do grudnia 1981).

Zapraszamy do kina Iluzjon na pokazy filmów, debaty na  z twórcami, czytanie kolaudacji Przesłuchania, podczas której doszło do dramatycznej rozmowy, dobrze oddającej ówczesny podział społeczny i na wykład Profesora Krzysztof Kornackiego o kinie lat 80. Festiwal zakończy koncert Lecha Janerki, legendy lat 80., artysty, który w swoich tekstach krytykował rzeczywistość PRL oraz panujący reżim. Podczas Festiwalu dostępny będzie katalog, wydany z  tej okazji, a w nim omówienia filmów, artykuły problemowe oraz tekst kolaudacji Przesłuchania. W foyer kina przez miesiąc będzie można oglądać wystawę plakatów filmowych z lat osiemdziesiątych, a także prace, które zwyciężyły w zorganizowanym przez nas konkursie.

Program

3 września (sobota)

godz. 15.30 Uroczyste otwarcie Festiwalu i towarzyszącej mu wystawy plakatów z udziałem Andrzeja Pągowskiego; prezentacja katalogu

godz. 16.00 Wykład profesora Krzysztofa Kornackiego naświetlający kontekst polskiego kina początku lat 80.

godz. 17.00 Przesłuchanie, reż. Ryszard Bugajski, 1982, 111 min. | SALA STOLICA

godz. 19.00 Czytanie zapisu kolaudacji Przesłuchania pod opieką Michała Szcześniaka | SALA STOLICA

godz. 20.00 „Grudniowe gadanie” – spotkanie z twórcami Przesłuchania, Jackiem Petryckim i Adamem Ferencym, prowadzi Mateusz Werner

4 września (niedziela)

godz. 15.00 Limuzyna Daimler-Benz, reż. Filip Bajon, 1981, 91 min. | SALA STOLICA

godz. 16.35 Dolina Issy, reż. Tadeusz Konwicki, 1982, 110 min. | SALA STOLICA

godz. 18.30  Austeria, reż. Jerzy Kawalerowicz, 1982, 102 min. | SALA STOLICA

godz. 20.15 „Niepokojąca przeszłość” w filmach Kawalerowicza, Bajona i Konwickiego – spotkanie prowadzi Mikołaj Mirowski

5 września (poniedziałek)

16:00 Klakier, reż. Janusz Kondratiuk, 1982, 88 min. (pokaz dodatkowy) | SALA MAŁA CZARNA
17:30 Odwet, reż. Tomasz Zygadło, 1982, 96 min. (pokaz dodatkowy) | SALA MAŁA CZARNA

19:10 Gry i zabawy, reż. Tadeusz Junak, 1982, 73 min. Warszawska premiera filmu | SALA STOLICA

20.30 „Jak się czuło społeczeństwo” – rozmowa o filmach Janusza Kondratiuka, Tomasza Zygadły i  Tadeusza Junaka

6 września (wtorek)

16:00 Prognoza pogody, reż. Antoni Krauze, 1982, 86 min. (pokaz dodatkowy) | SALA MAŁA CZARNA

17.30 Kobieta samotna, reż. Agnieszka Holland, 1981, 92 min. | SALA STOLICA

17.40 Debiutantka, reż. Barbara Sass, 102 min | SALA STOLICA

19:30 Krzyk, reż. Barbara Sass, 1982, 88 min. | SALA STOLICA

21.00 „Kobiecy punkt widzenia” – rozmowa Mikołaja Mirowskiego z Dorotą Stalińską

7 września (środa)

16:00 Wigilia’81, reż. Leszek Wosiewicz, 1982, 52 min. | SALA STOLICA

17:00 Niech cię odleci mara, reż. Andrzej Barański, 1982, 98 min. | SALA STOLICA

18:50 Wielki bieg, reż. Jerzy Domaradzki, 1981, 99 min. | SALA STOLICA

20:30 „O polityce na rozmaite sposoby” – spotkanie prowadzi Michał Dondzik (wśród gości Jerzy Domaradzki, Ewa Błaszczyk i Andrzej Barański)

8 września (czwartek)

15:00 Promocja nowego numeru „Pleografu”; spotkanie prowadzi Mikołaj Mirowski, redaktor naczelny pisma | SALA STOLICA

16:00 Przypadek, reż. Krzysztof Kieślowski, 1981, 122 min. | SALA STOLICA

18:00 Danton, reż. Andrzej Wajda, 1982, 136 min. | SALA STOLICA

20:15 „Przypadek w historii”, rozmowę prowadzi Mateusz Werner (wśród gości prof. Krzysztof Kornacki, Bogusława Pawelec)

9 września (piątek)

19:00 Koncert Lecha Janerki | SALA STOLICA

Organizator i partnerzy

Organizator: Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, Kino Iluzjon, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Patroni medialni: TVP Kultura, TVP Historia, Filmweb, KINO, Presto Filmowe, Radio Wnet