Leonard Zajączkowski

(ur. 1902 w Warszawie, zm. 1979 tamże) Wybitny polski operator związany przed wojną z Polską Agencją Telegraficzną, a po wojnie – z Polską Kroniką Filmową. W ciągu 25 lat pracy w PKF-ie zrealizował 1885 tematów, w tym 1775 tematów warszawskich¹. Jako twórca i operator interesował się szczególnie kulturą i medycyną.

W środowisku filmowym cieszył się szczególną estymą już przed wojną. W 1921 rozpoczął naukę w szkole kinematograficznej „Kinostudia” zorganizowanej m.in. przez Stanisławę Wysocką, Wiktora Biegańskiego i Edwarda Puchalskiego. Pod okiem malarza-fotografa Kirchnera uczył się tam prawdopodobnie podstaw fotografii i aktorstwa. Wkrótce zagrał w kilku filmach epizody, lecz przede wszystkim zaczął pracę jako fotosista i szybko stał się specjalistą w tej dziedzinie.

Najpierw przy ulicy Leszno 108, a potem przy Chmielnej 27 prowadził własne atelier artystycznej fotografii filmowej. Reżyser Ludwik Perski wspominał: „Tadeusz Wesołowski, popularny przed wojną aktor warszawski, zabrał mnie na plan filmu »Ułani, ułani« (…) W ekipie filmowej (…) znajdował się również Zajączkowski, znany już wówczas i ceniony fotosista filmowy. Warto dodać, że nasza kinematografia dysponowała wówczas tylko dwoma w tej dziedzinie specjalistami. Byli to Józef Frankfurt (w rzeczywistości chodzi o Maksymiliana Frankfurta – przyp. red.) i właśnie Zajączkowski. Dwójka ta „zmonopolizowała” rynek fotografii filmowej. Wykonywali fotosy do ponad 90 procent kręconych wówczas filmów (…) Oglądałem mnóstwo zdjęć autorstwa Leonarda. Była to robota uczciwa i solidna, a przy tym reprezentowała wysoki poziom artystyczny”². Niestety, bogate archiwum zdjęciowe i negatywowe Zajączkowskiego spłonęło podczas powstania warszawskiego.

Pod koniec wojny, w 1944 roku zgłosił się w Lublinie do Wytwórni Filmowej Wojska Polskiego. Tam wykonał pierwsze portretowe zdjęcia członków rządu tymczasowego. Pracę w PKF rozpoczął w 1949 roku. Pod koniec życia zagrał drugoplanową postać starego operatora kroniki w filmie „Człowiek z marmuru” Andrzeja Wajdy. „Leonard był właśnie taki, jakim pokazuje go Andrzej Wajda” – wspominał reżyser Jerzy Bossak. „Impulsywny, przejęty, pełen temperamentu, bezpośredni, trochę śmieszny, ale tą śmiesznością, która cechuje ludzi prawdziwie utalentowanych, bez reszty oddanych swojej pracy”³.

Zajączkowski był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”.

Oprac. Piotr Śmiałowski 

Filmografia Zajączkowskiego jako fotosisty (niepełna)⁴:

1928 – „Przeznaczenie”

1928 – „Dzikuska”

1928 – „Huragan”

1928 – „Przedwiośnie”

1929 – „Tajemnica skrzynki pocztowej”

1929 – „Z dnia na dzień”

1929 – „Pod banderą miłości”

1929 – „Policmajster Tagiejew”

1932 – „Rycerze mroku”

1932 – „Bezimienni bohaterowie”

1932 – „Dzikie pola”

1932 – „Ułani, ułani, chłopcy malowani”

1933 – „Wyrok życia” (wespół z Maksymilianem Frankfurtem)

1933 – „Szpieg w masce” (wespół z Maksymilianem Frankfurtem)

1933 – „Każdemu wolno kochać”

1933 – „Zabawka”

1934 – „Przeor Kordecki – obrońca Częstochowy”

1935 – „Panienka z poste restante”

1935 – „Dzień wielkiej przygody”

1935 – „Manewry miłosne”

1936 – „Tajemnica panny Brinx”

1935 – „Pan Twardowski”

1936 – „Róża”

1936 – „Barbara Radziwiłłówna”

1937 – „Ordynat Michorowski”

1937 – „Dziewczyna szuka miłości”

1937 – „Ty, co w ostrej świecisz bramie”

1937 – „Pan redaktor szaleje”

1937 – „Trójka hultajska”

1938 – „Zapomniana melodia”

1938 – „Moi rodzice rozwodzą się”

1939 – „Włóczęgi”

1939 – „U kresu drogi”

1939 – „Trzy serca”

1939 – „Biały murzyn”

Galeria

• 
  Reklama zakładu Leonarda Zajączkowskiego z przedwojennej prasy branżowej
• 
  Przedwojenny fotos z widocznym na ramce nazwiskiem Zajączkowskiego jako fotosisty
• 
  Program filmowy z widocznym nazwiskiem Zajączkowskiego jako autora fotosów
• 
  "Światowid" 1937, nr 40