Janusz Zachwajewski

(ur. 1929 w Łodzi, zm. 2020 we Wrocławiu) Asystent operatora. Z kinematografią związany od 1 kwietnia 1945 roku, kiedy to przyjęto go do Zawodowego Związku Pracowników Filmowych w Łodzi. Zaczynał jako pomocnik kinooperatora w tamtejszym kinie „Muza”. W 1949 roku przeniósł się do Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi, gdzie pracował w dziale fotosowym, a następnie trafił do pracowni zdjęć trickowych Wytwórni Filmów Fabularnych. Współtworzył zdjęcia kombinowane do „Warszawskiej premiery” Rybkowskiego, „Młodości Chopina” oraz „Piątki z ulicy Barskiej” Forda czy „Przygody na Mariensztacie” Buczkowskiego.

„Kiedy przed laty ktoś po raz pierwszy znalazł się w pionie operatorskim – wspominał Zachwajewski – musiał przejść swoisty »chrzest«. Dostawał polecenia w rodzaju: »Przynieść oś optyczną z magazynu!« albo – »Daj mi dwie paralaksy, lewą i prawą!«. W tych latach nie pracowało się według norm, lecz tyle, ile było trzeba”¹.

W październiku 1953 roku Zachwajewski przeprowadził się do Wrocławia. Powstawała tam właśnie od podstaw nowa wytwórnia filmowa. Współtworzył w niej dział zdjęciowy oraz pracownię fotograficzną. Przy filmie „Irena do domu”, jednym z pierwszych wyprodukowanym samodzielnie przez wrocławską Wytwórnię, był zarówno asystentem operatora, odpowiedzialnym za techniczną stronę rejestrowanego materiału, jak i fotosistą. W późniejszych latach, pracując przy filmach m.in. Wojciecha Hasa czy Stanisława Lenartowicza będzie już stale łączył te dwie funkcje. To on sfotografował smutne i przegrane spojrzenie Felicji w „Jak być kochaną”, które kinomani czekający na premierę filmu Hasa mogli zobaczyć na zdjęciach jego autorstwa reprodukowanych w prasie. „Przez te lata pracowałem przy realizacji około sześćdziesięciu filmów, z takimi operatorami jak Jerzy Wójcik, Kurt Weber, Mieczysław Jahoda, Mikołaj Sprudin, (…) Janusz Pawłowski, który jest zwolennikiem kontynuowania współpracy z tymi samymi wypróbowanymi ludźmi. Wtedy można rozumieć się bez słowa – wystarczy spojrzenie”².

Oprac. Piotr Śmiałowski

Filmografia Zachwajewskiego jako fotosisty:

1955 – „Irena do domu!”
1956 – „Zimowy zmierzch”
1957 – „Zagubione uczucia”

1961 – „Złoto”
1962 – „Jak być kochaną”

1963 – „Ubranie prawie nowe”

1964 – „Agnieszka 46”

1965 – „Jutro Meksyk”

1965 – „Gorąca linia”

1966 – „Bokser”

1966 – „Bumerang” 

1968 – „Wilcze echa”

1969 – „Ostatni świadek”

1970 – „Abel twój brat”

1970 – „Dom”

1971 – „Meta”

1971 - „Piżama”

1971 – „Wezwanie”
1972 – „Anatomia miłości”

1972 – „Motyle”

1972 – „Siedem czerwonych róż czyli Benek Kwiaciarz o sobie i innych”

1973 – „Sekret”

1973 – „Dziewczyna i gołębie”

1973 – „Godzina szczytu”

1974 – „Godzina za godziną”

1975 – „Grzech Antoniego Grudy”

1976 – „Noc w wielkim mieście”

1976 – „Zanim nadejdzie dzień”

1976 – „Zdjęcia próbne”

1976 – „Znaki szczególne”

1977 – „Indeks”

1977 – „Zakręt”

1978 – „Nauka latania”

1978 – „Wysokie loty”

1978 – „W biegu”

1978 – „Zmory”

1979 – „Elegia”

1979 – „Wściekły”

1979 – „Zerwane cumy”

1980 – „Bo oszalałem dla niej”
1980 – „Panienki”

1981 – „Chłopiec”

1981 – „Wielka majówka”

1982 – „Popielec”

1983 – „Szkatułka z Hongkongu”

1984 – „Lato leśnych ludzi”

1986 – „W zawieszeniu”

1989 – „Ostatni dzwonek”

1. J. Zachwajewski, Przynieść oś optyczną, „Film”, 1973, nr 17

2. Ibidem